Ընդհանուր տեղեկություններ օրինական միգրացիայի վերաբերյալ

 Անձի ազատ տեղաշարժի իրավունքը համարվում է մարդու հիմնարար իրավունքներից մեկը:

 1948թ. ընդունված «Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի» 13-րդ հոդվածը սահմանում է. «Յուրաքանչյուր ոք ունի տվյալ պետության սահմաններում ազատ տեղաշարժվելու և բնակավայր ընտրելու իրավունք: Յուրաքանչյուր ոք ունի ցանկացած՝ այդ թվում սեփական երկրից մեկնելու և իր երկիրը վերադանալու իրավունք»: Իսկ «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» 1950թ. եվրոպական կոնվենցիան կոնկրետացնում է հիշյալ իրավունքի իրականացման շրջանակները: Այսպես. տվյալ պետության սահմաններում ազատ տեղաշարժվելու և բնակավայր ընտրելու իրավունքը վերապահվում է միայն այն անձին, որն «օրինական հիմքերով է գտնվում որևէ պետության տարածքում», սահմանվում են այն հիմքերը, որոնց առկայությամբ կարող է արդարացվել տեղաշարժի ազատության իրավունքի սահմանափակումը:

 Հարկ է նշել, որ տեղաշարժի ազատությունը չի ներառում կամայական ընտրությամբ որևէ երկիր մուտք գործելու ընդհանուր, համընդհանուր իրավունք, չնայած դա տեղաշարժի ազատության իրավունքի հենց այն բացակայող բաղադրիչն է, որը մարդիկ շատ հաճախ ցանկանում են ունենալ: Բացի այդ, ընդունված միջազգային նորմերի համաձայն, օտարեկրացուն մուտքի իրավունքի տրամադրումը համարվում է տվյալ երկրի ինքնիշխան իրավունքներից մեկը, և այն օտարերկրացիները, որոնք, տվյալ երկրի օրենսդրությամբ սահմանված կանոնները խախտելով, մուտք են գործում կամ գտնվում (բնակվում են) այնտեղ, համարվում են անօրինական միգրանտներ:

Իսկ ինչպե՞ս օրինական կարգով մուտք գործել և գտնվել (բնակվել) այլ երկրներում:

Դա հնարավոր է հետևյալ հիմքերից որևէ մեկի առկայության պարագայում`

Ընտանիքի վերամիավորում

Տվյալ պետությունում օրինական բնակվող անձի ընտանիքի անդամները կարող են ժամանել  այդ  երկիր` իրենց հարազատի հետ բնակվելու նպատակով: Այս  դեպքում որպես ընտանիքի  անդամներ դիտարկվում են կինը/ամուսինը, անչափահաս երեխաները, խնամքի տակ գտնվող ծնողները:

Կրթություն

Տվյալ պետության որևէ ուսումնական հաստատություն ընդունված անձը կարող է մուտք  գորրծել և բնակվել այդ երկրում ուսանելու ժամանակահատվածում: Սակայն  նրա  մուտքը  կթույլատրվի  միայն  այն պարագայում, եթե  լինի  հավաստիացում, որ  նա կարող է վճարել (ինքը կամ որևէ հիմնադրամ կամ երրորդ անձ) իր ուսման և կեցության հետ կապված  բոլոր  ծախսերը: 

Աշխատանք

Այս  դեպքում  անձի  մուտքը  թույլատրվում  է  տվյալ  երկրում  աշխատելու  թույլտվություն և  գործատուի հետ աշխատանքային պայմանագիր ունենալու դեպքում: Որպես կանոն նման   հնարավորություն է տրամադրվում բարձր որակավորում ունեցող մասնագետներին: Միաժամանակ երկրների մեծամասնությունն անգամ նրանց դեպքում սահմանում են մուտքի  բավականին բարձր չափանիշներ` համապատասխան կրթություն,  բավարար  աշխատանքային  ստաժ և փորձառություն, օտար լեզվի գերազանց իմացություն, իրենց երկրում կնքված  աշխատանքային պայմանագրով սահմանված տարեկան վարձատրության բավականին բարձր   չափ և այլն:

Ապաստան հայցողներ

Այլ երկրներում ապաստան փնտրելու և ստանալու իրավունքն ամրագրված է ինչպես միջազգային իրավական փաստաթղթերում /Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիր, «Փախստականների մասին» 1951թ. ժնևյան կոնվենցիա/, այնպես էլ մի շարք պետությունների սահմանադրություններում և օրենքներում: Ապաստանի տրամադրումը ենթադրում է պաշտպանություն ետ վերադարձվելուց /«non-refoulerment» սկզբունք/ և տվյալ երկրի տարածքում մնալու հնարավորություն այնքան ժամանակ, որքան որ պաշտպանության կարիք կա: Այլ կերպ ասած, մինչև տվյալ երկրի սահմանային կետ հասած և այդ երկրից ապաստան հայցող անձին թույլատրվում է մուտք գործել երկիր և այնտեղ մնալ առնվազն այնքան ժամանակ, քանի դեռ բացասական որոշում չի կայացվել նրա հայցի վերաբերյալ: